Aanbiedingsbrief

1.            Inleiding

A.
We starten in dit hoofdstuk met waar we in de perspectiefnota eindigden: het saldo van de concept begroting 2022  en de concept meerjarenraming 2023 tot en met 2025.

B.
We laten vervolgens zien wat er ná de perspectiefnota nog is veranderd. Met als uitkomst een nieuw negatief saldo voor 2022 en verdere jaren.

C.
Daarna geven we de bestedingswensen een plaats in de cijfers. Een toelichting daarop staat in het volgende hoofdstuk (Plannen).

D.
We sluiten af met de maatregelen die ertoe leiden dat de begroting 2022 structureel sluitend wordt. Op die maatregelen geven we een korte toelichting.

Tot slot: we maken telkens onderscheid tussen wat structureel is en wat incidenteel is.

2.            Veranderingen na de perspectiefnota

Structurele bedragen
Tabel 5 in de perspectiefnota laat zien wat het saldo is van de structureel bestedingsruimte.
Dat zijn de startbedragen in de tabel hieronder.

Toelichting structurele bedragen 

Vervallen oude doorrekening Rijk
Er bestond een afspraak tussen het Rijk, provincies en gemeenten dat we in de meerjarenraming rekening mochten houden met extra geld van het Rijk voor de Jeugdzorg, ook al was dat geld nog niet definitief beschikbaar gesteld.

Nu de arbitragecommissie een uitspraak heeft gedaan, hebben Rijk, provincies en gemeenten nieuwe afspraken gemaakt. De oude afspraak komt daarmee te vervallen. Daarom houden we geen rekening meer met het bedrag uit de oude afspraak.

Nieuwe doorrekening Rijk
De nieuwe afspraken gaan over het zelfde: we mogen in onze cijfers alvast rekening houden met extra geld van het Rijk, ook al heeft het Rijk daarover nog geen definitief besluit genomen. Het bedrag ligt een stuk hoger dan in de oude afspraken. Het gaat om 75% van wat de arbitragecommissie voor de Jeugdzorg heeft berekend.

Het landelijk bedrag van deze afspraak staat vast. De manier waarop het geld over de gemeenten wordt verdeeld, is nog niet definitief bekend.  De exacte hoogte van de bedragen kan dus later nog veranderen. Maar dit is waar we nu naar onze beste inschatting rekening mee kunnen houden.

Actualisatie cijfers
Bij het definitief maken van de cijfers komen er doorgaans altijd nog enkele correcties van feitelijke bedragen. Daarnaast hebben we in de perspectiefnota’s nog geen doorrekening van de effecten op de kosten van financiering en afschrijvingen. Ook die doorrekening zit nu in de actualisatie van de cijfers.

Het gaat om enkele grotere bedragen, zowel positief als negatief en een aantal grotere bedragen. Per saldo is het effect op de totale begroting klein.

Incidentele bedragen
In tabel 8 in de perspectiefnota  staan de beschikbare reserves. Daarin is geen verandering gekomen.

We beschikken als gemeente naast deze beide reserves nog over andere reserves, nodig voor ons weerstandsvermogen. Daarvoor verwijzen u naar de paragraaf reserves en voorzieningen in de begroting. Uit die paragraaf blijkt dat onze reserves voor ons weerstandsvermogen op een goed niveau zitten.

Dat betekent ook dat u de Algemene Bestemmingsreserve volledig kunt inzetten terwijl de weerstandscapaciteit dan op een aanvaardbaar niveau blijft.

2.            Bestedingswensen

Structurele bedragen

Hieronder noemen we alleen de onderwerpen en bedragen. In het volgende hoofdstuk staan de plannen verder toegelicht.

Incidentele bedragen

3.            Maatregelen 2022

Structurele bedragen

Hieronder noemen we eerst de onderwerpen en bedragen. Daarna volgt een korte toelichting.

Toelichting maatregelen

Algemeen
De ambtelijke organisatie heeft op ons verzoek een grondige eerste inventarisatie uitgevoerd waar de inkomsten omhoog kunnen en de uitgaven omlaag. Dat leverde voor het jaar 2022 een aantal maatregelen op die naar ons inzicht meteen toepasbaar zijn. Het leidt niet tot ingrepen in beleid en uitvoering.

Voor de jaren 2023 tot en met 2025 zal de organisatie mogelijke besparingen verder in beeld brengen. De gemeentesecretaris zal die resultaten opnemen in een op te stellen ambtelijk overdrachtsdocument voor de nieuwe gemeenteraad.

Het te besparen bedrag op het sociaal domein heeft een ander karakter. Daar komen we hierna op terug.

Actuele ramingen leges, toeristenbelasting, OZB
De meest actuele gegevens maken deze extra inkomsten waarschijnlijk. Daarmee begroten we iets minder terughoudend dan we de afgelopen jaren altijd hebben gedaan. En kan het dus soms ook leiden tot een minder positief rekeningresultaat dan we feitelijk elk jaar hebben.

Actuele ramingen bijstandsuitkeringen, collectieve ziektekostenverzekering, recreatie en toerisme, stimuleringsbudget WMO en verzekeringen
De meest actuele gegevens maken deze lagere uitgaven. Voor het werkbudget recreatie en toerisme en het stimuleringsbudget WMO geldt dat we vorig jaar deze budgetten niet volledig hoefden te benutten.

Actuele planning fietspad Beilervaart
We gaan ervan uit dat we in 2022 beperkt uitgaven zullen doen voor dit project. Dat betekent dat er in 2022 minder structurele lasten zullen zijn. Vanaf 2023 zijn die lasten dus wel weer opgenomen in de ramingen. In 2022 leidt het tot een besparing.

Aanvulling stofkam
De organisatie kwam op een paar kleine onderdelen nog ruimte in de begroting tegen. Bedragen die passen bij de eerder al uitgevoerde actie stofkam.

Bedrijfsvoeringsmaatregelen
Het gaat om de volgende maatregelen die samen dit bedrag opleveren. We verlengen de afschrijvingstermijn van materiaal van de buitendienst. Dat kan omdat de kwaliteit beter is. We verhogen de tarieven in het bedrijfsrestaurant. We verminderen het aantal koffieautomaten in het gemeentehuis. En we gaan het aantal abonnementen en contributies opschonen.

Sociaal domein
Het genoemde bedrag van € 500.000 in het sociaal domein is van een andere orde.
De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat de kosten in de Jeugdzorg en de WMO sterk zijn gestegen. Hielden we de eerste jaren op deze budgetten geld over(afgezet tegen wat we van het Rijk kregen), nu is de situatie omgekeerd.

Dat zet ons als gemeente voor de opgave om te kijken of we deze zorg beter kunnen organiseren.  Waarmee we de kwaliteit van de zorg op niveau houden en tegelijk de kosten  verlagen.

De recente uitspraak van de arbitragecommissie in de Jeugdzorg onderstreept dit.
Die uitspraak maakt in de eerste plaats duidelijk dat het Rijk meer zal moeten betalen aan de gemeenten. Als eerste stap hebben het Rijk, de provincies en de gemeenten afgesproken dat we in onze begroting rekening mogen houden met 75% van het bedrag dat het Rijk volgens de arbitragecommissie moet bijbetalen.
De uitspraak van deze commissie maakt echter ook duidelijk dat de uitgaven naar beneden moeten en dat het Rijk en de gemeenten daarin allebei een eigen verantwoordelijkheid hebben.

De ambtelijke organisatie heeft, zowel voor de Jeugdzorg als de WMO, een aantal maatregelen voorgesteld om de uitvoering te verbeteren en tegelijk de kosten te verlagen.
Een paar voorbeelden daarvan zijn het zelf oppakken van lichtere zaken, nagaan of inwoners vanuit andere regelingen een vergoeding kunnen krijgen, duidelijker indiceren, een pilot uitvoeren met kortdurende hulptrajecten enzovoort.

Het is moeilijk om bij dit soort maatregelen exact te voorspellen wat de opbrengsten zijn.
We hebben daarom als college de bestuurlijke keuze gemaakt om de verwachte opbrengsten te ramen op € 350.000 voor de Jeugdzorg en € 150.000 voor de WMO.
Met deze keuze sluiten we voor de Jeugdzorg aan bij de uitgangspunten van de arbitragecommissie.

In 2022 zal blijken of we deze lagere kosten gaan realiseren. Daarin speelt ook een rol of het Rijk van haar kant de maatregelen neemt die nodig zijn om de besparingen te kunnen realiseren. Ook verwachten we dat er nog afspraken gaan volgen over de WMO, van het zelfde karakter als die over de Jeugdzorg. En uiteindelijk staat voor ons buiten kijf dat het Rijk niet 75% maar 100% van de benodigde middelen gaat betalen.

Zo nodig krijgt u in 2022 voorstellen om de nog niet volledig gerealiseerde besparingen incidenteel te dekken vanuit de daarvoor ingestelde Reserve Sociaal Domein.

In een aantal gevallen kunnen we de lagere kosten alleen realiseren, als we er tegelijk zelf extra op investeren met het inzetten van menskracht. Zodat er per saldo een besparing optreedt.
We zijn van plan om kort na de begrotingsraad een besluit te nemen op het totaalpakket van maatregelen inclusief de bijbehorende structurele en incidentele kosten. We zullen die kosten dan – omdat het om een samenhangend pakket gaat – betalen vanuit de budgetten Jeugdzorg en WMO.

Afsluitende overwegingen

Er is nog veel onduidelijk , zoals we ook in de perspectiefnota al aangaven. Gaat er een regeerakkoord komen dat gemeenten extra middelen oplevert? Niet alleen in de Jeugdzorg, maar ook op andere terreinen?

Wat de herziening van het Gemeentefonds voor onze gemeente uiteindelijk gaat betekenen, is nog steeds onzeker.
De laatste berekeningen lijken vrijwel neutraal uit te pakken. Op dit moment rechtvaardigt dit de eerder ingezette lijn dat we met deze effecten pas rekening gaan houden als ze zeker(der) zijn.

Ook lijkt er nog steeds een kans te bestaan dat het Rijk de opschalingskorting in 2022 opnieuw opschort. Het Rijk heeft die korting ooit ingevoerd toen het beleid was dat gemeenten moesten gaan fuseren. Dat zou financieel voordeel opleveren en dat voordeel heeft het Rijk alvast ingeboekt.  Inmiddels is het beleid aangepast, maar de opschalingskorting bestaat nog steeds. Alleen de laatste jaren is die opgeschort.

Tot slot is op het moment van schrijven van deze aanbiedingsbrief nog niet duidelijk wat de gevolgen van de Septembercirculaire voor onze gemeente zijn.

Desondanks maken de cijfers over de jaren 2023 tot en met 2025 duidelijk dat we als gemeente nog steeds voor een grote financiële opgave staan. Met het vaststellen van deze begroting en het kennisnemen van deze aanbiedingsbrief, zegt u als gemeenteraad ‘we realiseren ons deze grote opgave, we kiezen er op goede gronden voor om nu alleen 2022 sluitend te maken, maar we nemen straks als nieuwe gemeenteraad onze verantwoordelijkheid om ook voor de jaren erna te komen tot een sluitende begroting.’